بررسی گفتمان آموزشی داستان لبخند انار هوشنگ مرادی کرمانی بر مبنای نظریّة ایدئولوژی آلتوسر

جامعه­شناسی ساخت­گرا از­ رویکردهای نقد ادبی معاصر است که به بازتاب ساختارهای اجتماعی در اثر ادبی توجه دارد. به عقیدة لویی آلتوسر (Louis Althusser) جامعه­شناس ساخت­گرا، فرآیند حفظ قدرت در دورة ماقبل مدرن، از طریق دستگاه­های سرکوب­گر (Suppressive apparatuses) صورت می­پذیرفت که در دورة مدرن، به­صورت نامحسوس و ایدئولوژیکی از طریق دستگاه­های ایدئولوژیک(Ideological ­apparatuses) همچون آموزش(خصوصاً مدرسه) تحقّق می­یابد. در پژوهش حاضر بر اساس دیدگاه آلتوسر، با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی عملکرد دستگاه ایدئولوژیک مدرسه در داستان ­لبخند انار هوشنگ مرادی کرمانی پرداخته می­شود که ترسیم­کنندة دو گفتمان آموزشی سنّتی و مدرن است. باور به مطلوب بودن روش­های رفتاری خشونت­آمیز به­عنوان روشی کارآمد در امر تعلیم و تربیّت دانش‌آموزان، همچون یک باور ایدئولوژیکی حاکم در گفتمان آموزشی سنتّی داستان لبخند انار، نمود می­یابد که از شیوة سنّتی سرکوب­گرانه، به شکل ایدئولوژیک در لایه­های مدرن آن تغییر ماهیّت می­دهد. با بررسی نوع و نحوة عملکرد عناصر مربوط به این دو گفتمان سنّتی و مدرن از دیدگاه آلتوسری، این فرآیند به مثابة روند تغییر شیوه­های حفظ قدرت در دوره­های  ماقبل مدرن و مدرن شناخته می­شود.